INFORMATIE

Export BE RCH : 11.868 km

Nieuw bloed voor stoeterij van meer dan 1000 paarden in Chili

Reisverslag

Trekpaarden achterna naar Chili

In 2008 en 2013 vertrokken telkens twee Belgische Trekpaarden naar Chili (Zuid-Amerika), na herhaaldelijke uitnodigingen was het tijd om ze toch eens achterna te reizen! Zo begon eind augustus 2016 de lange reis naar Papudo, een klein stadje (3000 inwoners) centraal aan de westkust van Chili. De toeristische uitstapjes zullen we u besparen, maar daarnaast waren er (trek)paarden... véél paarden.

Het verhaal van Belgische Trekpaarden in Chili begint eind 2007 wanneer Ignacio Alliende via internet op zoek gaat naar 'nieuw bloed' voor zijn fokkerij. Aanvankelijk op zoek naar Ardense trekpaarden in België, komt hij uiteindelijk terecht op de website van stal Van 't Groenenbroek van familie Beullens uit Ranst. "Ik zoek een hengst en merries voor mijn stoeterij" luidde de simpele vraag die kon beantwoord worden met "u bent steeds welkom en wijzelf hebben de 2,5-jarige hengst Lotus van 't Groenenbroek te koop".

Toch een beetje sceptisch werd begin december van dat jaar de komst van deze man van de andere kant van de wereld verwacht, want 9 van de 10 buitenlandse emails eindigen uiteindelijk in 'niks'. Maar daar stond op een koude morgen Ignacio. Met een beetje kennis Engels en dus in een Engels-Frans-Spaanse mengeling werden de paarden op het Groenenbroek in Ranst voorgesteld. Daarop volgden verschillende dagen toeren door België en Nederland, gevuld met niks anders dan bezoeken aan trekpaardfokkers en -hengstenhouders.

Lotus bij aankomst

1e jaargang Lotus

Lotus in 2010

2008 : Lotus en Amber

Begin 2008 vertrekken Lotus van 't Groenenbroek (°2005, Udo van 't Roetaart x Tulp van de Vosberg) en Amber van 't Hof de Helle naar hun nieuwe thuis in Chili. De dan zesjarige merrie Amber (°2002, vader: Arco van Kraayenstein) is gefokt bij John Vandewalle in Boechout en op dat moment drachtig van de bruine hengst Guus van Berkeldal (v. Sunny). De paarden vertrekken wanneer het hier nog winter is, maar de seizoenen in dat deel van Zuid-Amerika lopen net andersom als bij ons en ze arriveren dus met hun dikke wintervacht midden in de zomer. De temperaturen gaan overdag makkelijk richting 30 graden, het spreekt dan ook voor zich dat dit enige aanpassingsproblemen met zich meebrengt. Na een paar maanden zijn ze ingeburgerd en brengt Amber een kerngezond bruin hengstveulen ter wereld dat zal genoemd worden naar zijn vader: Guùs, het eerste zuiver Belgisch trekpaard geboren in Chili.

In combinatie met Lotus zou Amber ook nog een merrieveulen op de wereld zetten waarna ze helaas sterft aan koliek. Dit veulen is de inmiddels zesjarige Tulipa (°2010) - genoemd naar haar grootmoeder Tulp waarvan ze in uiterlijk haast het evenbeeld is. Tulipa bracht intussen zelf twee merrieveulens en is terug drachtig (uitgeteld 18 oktober '16). Ze heeft de rol van koningin overgenomen van haar moeder en haar dochters Turquíssa en Tourista krijgen dezelfde voorkeurbehandeling. Naast de hengsten zijn zij de enigen die aan huis gehouden worden en krachtvoer bij krijgen. Het zijn ook de enigen waar je écht bij in de buurt kan komen!

Amber (2010)

Tulipa (sept. 2016)

Tourista (sept. 2016)

2013 : Udo en Hugo

Ondanks het vroege verlies van Amber valt de Belgische import zeer goed mee... en dat is reden om terug te komen! In november 2012 mochten we Ignacio opnieuw verwelkomen en was hij aanwezig tijdens de hengstenkeuring in Ghlin. De dagen ervoor waren we reeds op prospectie geweest door trekpaardenland en zo was de zaak na de keuring snel beklonken. Voor twee hengsten werd alles in gang gezet voor de export: medische tests, vervoer naar de transportfirma, quarantaineverblijf, vliegtickets : de hele rimram.

Op dat moment is in Chili de vierde jaargang veulens van Lotus geboren, in totaal heeft de hengst op dat moment reeds meer dan 200 afstammelingen. Voor zijn oudste dochters worden deze twee nieuwe vaderpaarden gekozen:

Udo van ‘t Roetaart, blauwschimmel geboren in 2009 uit Iwan van Aardenhof en Charlot van ‘t Roetaart (v. Jim van Niesenhof), fokker/eigenaar: Louis Fierens uit Emblem.
Hugo de Woude, bruinschimmel geboren in 2010 uit Bonarius van ‘t Zand en Eva van de Schuitenberg (v. Udo van den Houwenberg), fokker: P. Zonneveld uit Ridderkerk (NL), eigenaar: Vanbockrijck & Holsteyns uit Lummen.

De lange vlucht en omschakeling van de seizoenen verloopt vooral voor Hugo wat moeizaam, maar in september 2013 zijn ze volledig geacclimatiseerd en klaar voor de start van het dekseizoen!

Udo (sept. 2016)

Hugo (sept. 2016)

Hugo en Udo

Chili is met zijn lengte van 4275 kilometer en een maximumbreedte van slechts 200 km, een zeer atypisch land in Zuid-Amerika. Door deze geografie heeft Chili een grote variatie aan landschapsvormen en een groot aantal klimaatzones, gaande van woestijn tot maritiem klimaat. In het westen en zuiden wordt het land begrensd door de Grote Oceaan, aan de noordgrens ligt de Atacama, de droogste woestijn ter wereld, en in het oosten rijst het reusachtige Andesgebergte op. Tussen de Andes en het Chileens Kustgebergte liggen de Centrale Valleien van Chili waarin het grootste deel van de bevolking woont en die het geschiktst zijn voor landbouw. In het zuiden van het land lopen de gebergtes uit in fjorden en eilanden, en zijn er de grote ijsvlaktes die op Antarctica na de grootste zoetwaterreserves ter wereld zijn.

Guus

Tourista

Ignacio & Udo

Stoeterij Las Loicas

Het bedrijf "Las Loicas" is eigendom van Fernando José Larraín Peña, het hoofd van een ondernemersfamilie met meerdere grote bedrijven van wijngaarden tot pastaproducent. Het landbouwbedrijf Las Loicas, waar ook zijn buitenverblijf zich bevindt op het domein, is voor hem eerder “hobby”, maar het blijft een bedrijf dat zelfredzaam moet zijn. Ignacio Alliende is de manager van het om-en-bij 15.000 hectare tellende bedrijf waar 15 personeelsleden werken.

Wat de paarden betreft, kent het - vanaf de Belgische import - twee takken. Er is de groep merries die "de Belgen" wordt genoemd en er zijn de paarden van het typisch Chileens ras. Deze laatste zijn sterke paardjes met een stokmaat rond 1m40, goedgeschikt voor alle verschillende klimaattypes in Chili en veel gebruikt in de rodeo’s - na voetbal de tweede populairste sport in het land.

De “Belgische” merries

De groep "Belgen" startte met enkele Ardenner, Bretonse en Percheron merries en àlle mogelijke kruisingen. Enkel voor deze merries worden de van oorsprong Belgische hengsten ingezet; alleen via kunstmatige inseminatie waarmee wordt gestart vanaf de import van Lotus. De groep telt zo’n 190 stuks gaande van jonge opfok tot enkele merries van meer dan 20 jaar. In vergelijking met onze trekpaarden hebben de basismerries een kleine stokmaat, maar in de jongere paarden - nu de tweede generatie inkruising Belgisch bloed - is de evolutie naar de gewenste grotere maat duidelijk zichtbaar.

Deze “Belgische” merries hebben een domein van 350ha ter berschikking waarvan 180ha continu geïrrigeerd wordt. De voorbije tien jaar kende deze regio van Chili een zeer droge periode; in een normale winter valt er al amper 350 mm regen, maar in 2016 was het voor het eerst in 7 jaar dat dit nog eens gebeurde. Het grote tekort aan water heeft uiteraard invloed op de kwaliteit van het gras daarom werden twee jaar geleden op het bedrijf vijf artificiële meren aangelegd van waaruit (kilometerslange!) pijpleidingen vertrekken om de weides te kunnen besproeien.

Want, de kwaliteit van het gras heeft invloed op de merriestapel. De paarden worden niet bijgevoerd en moeten het dus doen met wat ze vinden (tenzij het uiteraard echt nodig is, bij ziekte,...). De voorbije jaren had dit als gevolg dat slechts 40% van de aanvankelijk drachtige merries een levend veulen op de wereld zetten. Met als absoluut dieptepunt het jaar 2015 toen slechts 21 veulens werden geboren. Dankzij de normale regenval van het voorbije jaar en de continue irrigatie wordt dit jaar een veel beter resultaat verwacht, van de drachtig gescande merries zijn er tegen het begin van het veulenseizoen nog 85 effectief drachtig - een aantal merries die verwerpen, is net als bij ons niet abnormaal. Eens de uitgerekende datum in zicht is, worden deze merries uit de groep gehaald en dichter naar huis op de kleinere ‘materniteit weide’ gebracht - daar worden ze dag en nacht in de gaten gehouden zodat er hulp kan geboden worden, mocht dat nodig zijn.

De stiekeme droom en hoop van Ignacio is om op termijn volledig over te schakelen naar (Belgische) trekpaarden. Daarom worden de kuddes volledig gescheiden gehouden en wordt uit de groep “Belgen” geen enkel paard verkocht of in alle geval niet voor de slacht. Want… een aantal jaar geleden kwam op Stal Groenenbroek opnieuw een mail aan uit Chili, ditmaal van Rafael Perez die ook interesse toonde in het Belgisch Trekpaard. Hij werd zo - via België - in contact gebracht met Ignacio Alliende en intussen loopt er een zoon van Lotus van ‘t Groenenbroek tussen zijn merries!

Chileense paarden

De hengstveulens die worden geboren uit de kruisingen van de “Belgische merries” met de échte Belgisch trekpaard-hengsten (Lotus, Guùs, Udo en Hugo), worden ingezet als dekhengst in de kuddes Chileense paarden. Op onze vraag of dit geen problemen geeft tijdens de geboorte krijgen we het antwoord dat er behalve de ‘normale hoeveelheid’ probleemgevallen (bv. verkeerde ligging veulen), geen extra risico’s zijn door veulens die te groot of zwaar zouden zijn voor de geboorte. De kuddes kunnen worden gezien als volledig wilde paarden en de merries veulenen dan ook steeds alleen.

In totaal zijn er een 1000-tal Chileense paarden op de stoeterij en die worden in meerdere kuddes op verschillende domeinen gehouden. Een eerste groep is de opfok jonge hengsten, zij worden wanneer ze 2 jaar oud zijn via een veiling verkocht, al eindigen de meeste via deze weg in de vleesindustrie. Voor het bedrijf heeft het gebruik van de nazaten van de Belgisch Trekpaard-hengsten in de opfok wel een zeer belangrijke invloed: de veulens groeien veel beter en sneller, en kunnen reeds op tweejarige leeftijd verkocht worden waar dit voordien pas na drie jaar kon. Een jaar minder opfokken, oppassen en voederen… een groot verschil als het over honderden paarden per jaar gaat!

Op het bedrijf in Papudo is een weide van zo’n 1500 ha waar circa 350 paarden verblijven - voornamelijk jonge en fokmerries, maar het meest indrukwekkend is de tweede boerderij zo’n 50 km verderop : 12.000 hectare in de valleien en op de bergen, voor 500 paarden waarvan ongeveer 350 fokmerries. We zouden geluk gehad hebben als we tien paarden zouden gezien hebben, maar ‘toevallig’ waren hoofdopzichter Ramon en zijn team al een week bezig om de paarden te verzamelen om ze te ontwormen en er nog enkele te brandmerken. Ze hadden ze nog niet allemaal, maar de toch al grote groep met alle kleuren, maten en gewichten in de vangkooi was al zeer bijzonder!

De paarden maken zelf kleine kuddes: 10 à 12 merries met 1 hengst. Op zoveel ruimte leven ze verder vreedzaam naast elkaar. Wanneer de paarden terug vrijgelaten worden, is het dan ook een concert van gehinnik en geroep om “hun groep” terug samen te stellen en opnieuw de bergen in te trekken.

Trekpaarden

Chileense paarden

Weetjes

Betaling in koeien

Op de tweede boerderij (het 12.000 hectare grote gebied) is niet continu iemand aanwezig, deze paarden leven dus voornamelijk nog zoals ‘in het wild’. De hoofdoppasser Ramon gaat wel enkele keren per week langs om te kijken of alles normaal lijkt en wanneer er iets moet gebeuren, zoals de paarden samendrijven, wordt hij bijgestaan door extra mankracht. De betaling van dit ‘personeel’ bestaat uit de mogelijkheid om hun koeien op het domein te houden.

Brandmerk

De paarden uit de ‘Belgische’ groep zijn allemaal gebrandmerkt met een nummer. Het eerste cijfer verwijst naar het geboortejaar en de twee volgende cijfers zijn het nummer van de merrie. Paard nr. 337 is zo geboren uit de eerste jaargang van Lotus van ‘t Groenenbroek (3 = °2009) en het 37e merrieveulen dat dat jaar geboren werd.

De paarden bepalen de weg

Het onherbergzame gebied heeft de hoogste top op 1200 meter, de paarden banen zich een weg tot dit allerhoogste punt. De paden die ze zo aangelegd hebben, werden daarna machinaal (een beetje!) uitgevlakt en verbreed zodat ook de mens met zijn 4x4 tot boven geraakt, op voorwaarde dat het niet regent - sommige stukken zijn te steil en modderig, en daardoor te gevaarlijk op dat moment... dan is “te paard” de enige manier!

Honden en witte paarden

Wanneer we op een avond nog eens op de materniteit naar het eerste veulentje gaan kijken, horen we wat verderop wilde honden blaffen. Aan de reactie van de merries te zien, geen welkome gasten. Eén telefoontje en eventjes later komt Claudio ons tegemoet met een jachtgeweer. Voor elk probleem is een oplossing, nietwaar? Al zullen de honden enkel worden weg gejaagd, want de Chilenen blijken zeer bijgelovig en het doden van honden zou ongeluk brengen, dat verklaart voor ons dan ook de vele straathonden zowel in dit landelijk gebied als in de hoofdstad Santiago.
Deze bijgelovigheid trekt zich ook door in de paarden… zo geraken grijze/witte paarden maar moeilijk verkocht op de veiling, want dit vlees zou minder goed zijn.

Geen veeteelt

Aanvankelijk werd op het bedrijf ook aan veeteelt gedaan, maar doordat koeien niet zo kieskeurig zijn in wat ze eten, vergiftigden ze zichzelf vaak door het eten van gevaarlijke planten en daarom zijn er nu nog enkel paarden.

6/7

De medewerkers op de boerderij werken 6 dagen op 7, op zondag is er één iemand die de ronde doet langs de Belgische merries om te kijken of er geen problemen zijn en tijdens het veulenseizoen wordt ook alle nachten bij de merries gewaakt.

Diefstal probleem

Tijdens het rondrijden was ons al opgevallen dat àlle huizen en terreinen (zowel in de hoofdstad, kleinere steden als op het platteland) volledig en soms zeer hoog/sterk omheind zijn. Diefstal blijkt een groot probleem waardoor dit een absolute noodzaak is.
Nog geen maand geleden werd op de boerderij getracht om 7 paarden te stelen, ze stonden op de vrachtwagen, maar die reed zich vast in de modder. De dieven bleken gevlucht, maar dus zonder buit. De diefstal van paarden gaat zelfs zo ver dat ze vervalste papieren en facturen bij hebben zodat de politie nauwelijk iets kan doen eens ze op de openbare weg zijn. Daarom is er op het domein nu ook elke nacht tussen 20u en 4u ‘s morgens iemand te paard op ronde.

Irrigeren

Het irrigatie-verhaal is behoorlijk indrukwekkend. Het grootste meer, eigenlijk ingedamde rivier, bevat maar liefst 280.000 m³ water. Van hieruit wordt water opgepompd naar de hoger gelegen artificiële meren van waaruit pomp- en pijpleidingsystemen vertrekken om maar liefst 180 hectare te kunnen besproeien. Het irrigatiesysteem is van Italiaanse makelij en bestaat uit een waterslang van 350 meter die aan 20m/u terug wordt opgerold en zorgt voor besproeiing met 17 liter/seconde wat gelijk staat aan ongeveer 30 mm regen.

Stoeterij ‘Palmas De Peñaflor’

Op maandag brachten we een bezoek aan de stoeterij “Palmas De Peñaflor”, zo’n 200 km ten zuiden van de hoofdstad Santiago. Deze op-en-top luxueuze stoeterij is eigendom van Alfredo Moreno Charme, de voormalig Minister van buitenlandse zaken van Chili. Ze leggen zich volledig toe op het Chileense paardenras dat ze gebruiken voor fokkerij, rodeo-wedstrijden en folkloristische shows.

Op het complex verblijven een 30-tal paarden die elke dag getraind worden, op een andere locatie verblijven de overige 100 paarden. Ze zijn eigenaar van verschillende nationale kampioenen, maar met nog meer trots wordt ons een zesjarige merrie getoond die “casi perfecta” is - ze voldoet bijna volledig aan de rasstandaard van het Chileens paard, wat ons doet vermoeden dat zij de volgende in de rij kampioenen zal zijn! Met de beste merries wordt gefokt via Embryo Transplantatie en zo slagen ze er in elk jaar 5 à 6 veulens van deze topmerries te krijgen.

Elk paard zijn eigen ruime box, poets- en wasplaatsen, een zeer grote binnenpiste, buitenpistes, een eigen nagebouwde rodeo-cirkel (Halve Maan genoemd), een koetsenzaal, grote zalen waar het personeel na de training of wedstrijd de prestaties analyseert,... samengevat: een zeer indrukwekkende en chique accommodatie. De zalen worden tevens verhuurd voor bv. trouwerijen waarvoor dan ook de prachtig authentieke koetsen gebruikt kunnen worden; al worden er dan Friese paarden ingespannen, de Chileense paarden zijn te klein.

In de zalen prijken talrijke foto’s aan de muren van hun paarden tijdens de shows, rodeo’s,... . Ook enkele foto’s van het 90e verjaardagsfeest van Queen Elizabeth (mei 2016) waarvoor “eventjes” een tiental paarden van deze stoeterij overvlogen naar Engeland om deel te nemen aan de show.