INFORMATIE

Inteelt in de trekpaardenfokkerij

Een uitgebreid onderzoek dat het Centrum voor Genetische Bronnen Nederland (CGN) in 2018 uitvoerde aan de Nederlandse Trekpaardenpopulatie liet zien dat maatregelen nodig zijn om de inteelttoename in deze populatie terug te dringen. De inteelttoename in de huidige populatie was 1,3% en ligt daarmee ruim boven de algemeen aanvaarde norm van maximaal 0,5% toename per generatie. Daarmee kunnen de negatieve gevolgen van inteelt zichtbaar worden in het ras. Daarnaast liet het onderzoek zien dat er steeds minder Trekpaarden worden geboren, dat er ook steeds minder Trekpaarden worden ingezet in de fokkerij en dat de Trekpaarden die worden ingezet in de fokkerij steeds meer uit dezelfde families komen.
Hoewel er geen wetenschappelijke bevestiging is, mogen we er vanuit gaan dat de situatie in België hetzelfde is.

Wat is inteelt?

Inteelt is het paren van verwante ouders. Verwante dieren zijn dieren die in hun stamboom één of meerdere voorouders gemeenschappelijk hebben.
In hoeverre een dier is ingeteeld, wordt weergegeven met de inteeltcoëfficiënt. Een nakomeling uit een broer-zusparing bijvoorbeeld, heeft een inteeltcoëfficiënt van 25%. Die uit een halfbroer x halfzus bedraagt 12,5%.

Hoeveel generaties & welk percentage is aanvaardbaar?

Bij de berekening van de inteeltcoëfficiënt is het belangrijk dat er een aanzienlijk aantal generaties van de pedigree van het paard gekend zijn om tot een betrouwbaar cijfer te komen. Het algemeen advies is dan ook om minstens 5 generaties in de stamboom te gebruiken.

De meningen zijn verdeeld over welk percentage acceptabel is. Volgens onderzoek van de KU Leuven zijn er vermeldingen dat inteeltgraden tot 5% aanneembaar zijn, terwijl het boek “Het Trekpaard” van Peerlings & van der Weerden vermeldt dat inteeltgraden tot 8% acceptabel zijn.

Inteelt is niet erfelijk

De inteeltcoëfficiënt van een hengst/merrie op zich is niet zo zeer belangrijk. Het gaat voor fokkers over de inteeltcoëfficiënt van het veulen dat zou geboren worden uit een bepaalde combinatie.

Voorbeeld
Voor dekseizoen 2020 is "Vic van de Ooidonk" met 13.28% de hengst met het hoogste inteeltpercentage. Combineren we hem met de Belgisch kampioenmerrie 2020 "Jana van 't Hengelhof" dan zou de inteeltcoëfficiënt van het veulen toch slechts 1.71% bedragen en dit omdat Vic en Jana onderling weinig verwant zijn.
De hengst "Thynes van 't Hengelhof" heeft zelf een inteeltpercentage van 0.00%. Zoals de stalnaam doet vermoeden, komt hij uit dezelfde bloedlijn als "Jana" en zouden deze twee gecombineerd worden, dan zou het veulen een inteeltcoëfficiënt van 13.28% hebben.

Het gebruiken van hengsten met een hoog inteeltpercentage is dus niet noodzakelijk een probleem. Het gaat immers over het resultaat in combinatie met uw merrie. Er ligt dus een belangrijke taak in handen van de fokkers! (En de stamboeken?!)

Inteeltberekening op Trekpaard.net

Voor alle goedgekeurde hengsten hebben we het inteeltpercentage berekend, klik hier voor het overzicht. Verder kan u bij het opzoeken van trekpaarden (klik hier) de inteelt coëfficiënt laten berekenen. Hou er daarbij wel rekening mee dat niet alle stambomen volledig zijn; om een betrouwbaar inteeltpercentage te krijgen, moeten minstens 5 generaties ingevuld zijn.

Bereken inteeltpercentage van toekomstig veulen

Wanneer je een abonnement hebt, kan je ook berekenen wat de inteelt coëfficiënt zou zijn als je je merrie combineert met een bepaalde hengst. Klik hier om de pedigree van uw toekomstig veulen te bekijken en het inteeltpercentage te berekenen.

Het CGN geeft in haar rapport een aantal adviezen die kunnen bijdragen aan het terugdringen van de inteelttoename:

Het meer gelijkmatig inzetten van dekhengsten, zodat niet een beperkt aantal dekhengsten een groot deel van de fokmerries dekt;
Inteeltberekeningen uitvoeren voor de individuele merriehouder: bij de paringskeuze wordt het inteeltpercentage van fictieve nakomelingen berekend, waarbij de merrie fictief wordt gepaard met elke beschikbare dekhengst. Een dekhengst met lagere verwantschap tot de merrie resulteert in een nakomeling met een lagere inteeltpercentage; Bekijk de tool op onze website!
Bij de beslissing om een hengst te selecteren de gemiddelde verwantschap tot de populatie meenemen in de afweging, dat is positief discrimineren;
De verwantschap van de dekhengsten en hengsten uit de genenbank met de huidige populatie publiceren. Dit zou aan de hand van stoplichtkleuren kunnen gebeuren om de waarde van een hengst met oog op genetische diversiteit te visualiseren. Daarnaast zal publicatie van verwantschap naar verwachting bijdragen aan de bewustwording bij fokkers;
Het stimuleren van gebruik van dekhengsten en hengsten uit de genenbank met een lage verwantschap om meer genetische diversiteit in de populatie te brengen. Én, het gebruik van hengsten met een hoge verwantschap tot de populatie afraden;
Het uitbreiden van de genenbank collectie voor het Nederlands Trekpaard, bij voorkeur met hengsten met een lage verwantschap met de populatie, om genetische diversiteit veilig te stellen;
Het geven van voorlichting over inteelt en de mogelijke gevolgen ervan om bewustwording te vergroten;
Meer uitwisseling van paarden met de Belgische Trekpaardenpopulatie zou kunnen bijdragen aan het terugdringen van de inteelttoename. Om de waarde hiervan te kunnen vaststellen, is vervolgonderzoek nodig waarin beide populaties worden meegenomen;
Het vergroten van de fokpopulatie door meer mensen te interesseren voor de fokkerij en daarmee het aantal geboren veulens (die op latere leeftijd worden ingezet in de fokkerij) per jaar te verhogen.

Tekst: Eva De Smidt

Met dank aan Prof. Steven Janssens van Universiteit Leuven en Jos Peerlings.

Ga terug